* U zavisnosti od kvaliteta, načina proizvodnje i vinogradarskog područja, vino može nositi oznaku kontrolisanog geografskog porekla ili geografsku oznaku

 

U prošlom broju "Poljoprivrednika" pisali smo o tome da je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede objavilo dve publikacije kojima promoviše vina koja se proizvode u Srbiji i autentične srpske proizvode sa oznakom geografskog porekla. Tada smo predstavili publikaciju "Autentična Srbija", a u ovom broju predstavićemo "Vinsko blago Srbije". Publikacije su nastale u okviru tvining projekta "Jačanje kapaciteta za sprovođenje i dalji razvoj zakonodavstva u oblasti organske proizvodnje i politike kvaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda" i njihovo izdavanje finansijski je pomogla Evropska unija. 

Vino sa geografskim poreklom, kako se navodi u ovoj publikaciji, u zavisnosti od kvaliteta, načina proizvodnje i vinogradarskog područja, može nositi dve različite oznake. To su: oznaka kontrolisanog geografskog porekla i geografska oznaka.

Vina sa oznakom "Knjaževac" se proizvode u Knjaževačkom vinogradarskom rejonu u istočnom delu Srbije, oko gornjeg toka reke Timok, koji je okružen planinama. Veoma sveže noći Knjaževačkog rejona izuzetno pogoduju kolorizaciji i zadržavanju aromatskog kompleksa u vinima, a sa umereno toplom klimom i proizvodnjom grožđa sa ograničenim prinosima doprinose da su vina sa ovom oznakom laganija i sveža, ne previše alkoholna i sa umereno visokim sadržajem kiselina. 

Vina sa oznakom "Negotinska krajina" se proizvode u vinogradarskom rejonu Negotinska krajina koji obuhvata istok Centralne Srbije. Blago brdoviti tereni i padine, blizina reka Dunav i Timok, homogena propusna zemljišta, kao i klimatski faktori najviše utiču na karakter i specifičnosti vina iz ove oznake. Za proizvodnju se koristi i srpska autohtona sorta "crna tamjanika". Gajenje vinove loze u ovom rejonu je u određenoj meri sačuvalo tradicionalni način proizvodnje vina. Grožđe i vino se u pojedinim selima u okolini Negotina prerađuju u posebnim objektima koji se nazivaju pivnice (pimnice). Građene su od kamena, često tesanog, debelih zidova i preko 60 cm. 

Vina sa oznakom "Subotica/Subotičko-horgoška peščara" se proizvode u vinogradarskom Subotičkom rejonu koji obuhvata peskovite terene Subotičko-horgoške peščare, na severu Srbije. Ovo područje predstavlja najjužniji deo velike peščane površine koja daje bitan karakter grožđu i vinu ove oznake, a prostire se između reke Dunav na zapadu, Tise na istoku i Mađarske na severu. U okviru rejona postoje specifični klimatski uslovi koji su povoljni za gajenje vinove loze, a glavne karakteristike su topla klima i veoma sveže noći tokom septembra, kao i odgovarajuće količine padavina tokom završetka zrenja grožđa i berbe. Prvi istorijski pisani dokument o vinogradima na pesku datira iz 1075. godine. 

Vina u Sremskom rejonu se proizvode na padinama Fruške gore,  okrenute na severu ka Dunavu i na jugu ka Savi. Vinogradarstvo i vinarstvo u Sremu je jedno od najstarijih u Evropi. Blizina Dunava, duge i tople jeseni, kao i izražena razlika između dnevnih i noćnih temperatura, omogućavaju lagano i postepeno sazrevanje čak i veoma poznih sorti. 

Sve navedene karakteristike pretočene u vino daju određen karakter vinima ovog rejona, koji se ogleda kroz intenzivnu koloraciju crvenih vina sa naglašenim voćnim aromama, prisutnim u svim tipovima vina. Kod belih vina to su najčešće arome dinje, dunje, zove, tropskog voća, livadskog cveća, herbalni tonovi aromatičnih trava, a kod crvenih vina tonovi jagodastog voća, višnje ali i začinskog bilja.

Vina sa oznakom "Toplički rejon/Toplica" proizvode se u jugoistočnom delu Srbije. Specifični mezoklimatski uslovi na položajima gde se nalaze vinogradi su, uz karakteristike zemljišta, ključni činioci autentičnosti i prepoznatljivosti vina ovog područja. Crvena vina su puna, sa umerenim do umereno višim sadržajem ekstrakta, intenzivno obojena, bogata fenolnim materijama, izražene voćne arome i imaju visok potencijal za odležavanje. Roze vina su sveža, lepršava, sa lepo izbalansiranim kiselinama, umereno ekstraktivna i voćnog aromatskog kompleksa. Bela vina su sveža, voćna, ekstraktivna sa izraženim i postojanim aromatičnim kompleksom.

Vino sa oznakom "Tri Morave" se proizvodi u Rejonu tri Morave, u centralnom delu Srbije, u slivu reka Zapadne Morave, Južne Morave i Velike Morave i njihovih pritoka, što pozitivno utiče na karakteristike grožđa i vina iz ovog rejona. U ovom rejonu se gaje srpske autohtone sorte "tamjanika" i "prokupac".

Bela vina su skladna i harmonična, svetlo žutozelenkaste do slamastožute boje i boje starog zlata, sa skladnim sortnim aromatskim kompleksom, srednjeg do punog tela, dobre strukture i kiselina sa prepoznatljivim voćnim mirisom i završnicom. Roze vina su sveža, umerenog do umerenopunog tela sa voćnim ili cvetnim mirisom i voćnom završnicom. Senzorne karakteristike crvenih vina se ističu pre svega kroz punoću i arome voćnog karaktera, odlične strukture.

Vina sa oznakom "Šumadija" se proizvode u vinogradarskom Šumadijskom rejonu, koji obuhvata deo brdovito-brežuljkastih vinogradarskih terena Šumadije, od planine Rudnik do reke Velike Morave. Vina su bogatog bukea. Boje crvenih vina su jake i postojane, a potencijal odležavanja i sazrevanja je veliki, dok su roze vina uglavnom svetlije roze boje. Bela vina se odlikuju izraženom svežinom. 

Aromatizovano vino "Bermet" proizvodi se u Fruškogorskom vinogorju. Na osnovu brojne istorijske, arhivske, kao i trgovačke dokumentacije, proizvodnja aromatizovanog vina sa oznakom "Bermet" ima veliko i dugo nasleđe. 

Vino "Bermet" je bilo omiljeno piće aristokratije i evropskih kraljevskih porodica, a naročito je bio poznat na bečkom dvoru. Način pravljenja vina "Bermet" čuvao se u porodicama kao najveća tajna koja se prenosila s kolena na koleno.

A. Milić

 

KONTROLISANO GEOGRAFSKO POREKLO

 

Vina sa oznakom kontrolisanog geografskog porekla mogu nositi oznaku kvalitetne kategorije "Kontrolisano poreklo i kvalitet" ili K.P.K. i "Kontrolisano i garantovano poreklo i kvalitet" ili K.G.P.K. Ova vina se proizvode od grožđa koje 100% potiče iz vinogradarskog rejona, odnosno vinogorja čiji naziv nosi oznaka kontrolisanog geografskog porekla. Proizvodnja i prerada grožđa, kao i proizvodnja vina se obavlja u okviru vinogradarskog rejona ili vinogorja u skladu sa propisanim dozvoljenim prinosom grožđa, kvalitetom i načinom proizvodnje vina za ove kategorije. Kvalitet i karakteristike vina sa oznakom kontrolisanog geografskog porekla uslovljeni su isključivo područjem gde je grožđe i vino proizvedeno pod uticajem njegovih prirodnih i ljudskih faktora, a vino se proizvodi od jedne ili više sorti vinove loze. Nazivi oznaka kontrolisanog geografskog porekla za vina sa geografskim poreklom su nazivi rejona i vinogorja.

 

GEOGRAFSKA OZNAKA

 

Vina sa geografskom oznakom nose oznaku kvalitetne kategorije "Geografska indikacija" ili G.I. Ova vina se proizvode od grožđa koje najmanje 85% potiče iz vinogradarskog regiona čiji naziv oznaka geografskog porekla nosi, a proizvodnja i prerada grožđa, kao i proizvodnja vina se obavlja u okviru vinogradarskog regiona u skladu sa propisanim dozvoljenim prinosom grožđa, kvalitetom i načinom proizvodnje vina za ovu kategoriju. Vino sa geografskom oznakom poseduje kvalitet, ugled, odnosno druge specifične karakteristike koje se pripisuju njegovom geografskom poreklu, a proizvodi se od jedne ili više sorti vinove loze vrste Vitis vinifera L, odnosno sorti dobijenih ukrštanjem sorti vrste Vitis vinifera L. i drugih sorti iz roda Vitis. Nazivi geografskih oznaka su nazivi regiona. Geografska oznaka za aromatizovana vina je oznaka kojom se označava da aromatizovano vino potiče iz određene oblasti, pri čemu se kvalitet, ugled ili druge karakteristike tog aromatizovanog vina pripisuju njegovom geografskom poreklu.