Proizvodi s nekom od oznaka kvaliteta najbolje su što Srbija može da ponudi tržištu. Reč je o proizvodima, pre svega prehrambenim, koji su izrađeni od kvalitetnih sirovina, na specifičan način  i uz poštovanje principa dobre proizvođačke prakse. To su proizvodi koji imaju specifične, prepoznatljive osobine, pa samim tim i dodatu vrednost koju realizuju prodajom na tržištu. Činjenica je da se ovim proizvodima ne posvećuje dovoljno pažnje, kao i da javnost nije dovoljno upoznata s njihovim pozitivnim uticajem na zdravlje potrošača, zaštitu životne sredine, ali i razvoj privrede kraja u kojem se izrađuju. Iz tog razloga su Privredna komora Srbije (PKS) i "Dnevnik-Poljoprivrednik", u saradnji sa Zadružnim savezom Srbije (ZSS), u prostorijama PKS-a nedavno organizovali tematski skup pod nazivom "Original iz Srbije", koji je okupio predstavnike resornih institucija, lokalne samouprave, ali i proizvođače koji su zaštitili brendove koji su već prepoznatljivi na tržištu u našoj zemlji i inostranstvu. Reč je o proizvodima sa zaštićenim geografskim poreklom i onima koji nose oznaku "Srpski kvalitet".

Učesnici skupa

Aleksandar Bogunović, sekretar Udruženja za biljnu proizvodnju PKS-a, istakao je značaj ove teme, a posebno sa aspekta uspešne prodaje proizvoda i izlaska na tržište. Naveo je da danas više nije dovoljno samo proizvesti robu, makar ona bila i kvalitetna, već ta roba mora da bude kvalitetno upakovana, prezentovana i marketinški predstavljena, a oznake kvaliteta koje stoje na nekom pakovanju svakako doprinose boljoj prodaji proizvoda. Treba imati u vidu i to da su potrošači sve obrazovaniji i svesniji i sve više biraju šta će kupiti.

- Cilj PKS-a je da te proizvode prepoznamo, promovišemo, da radimo na primeni novih metoda prodaje i da proizvođače obučimo kako da ih u svom poslovanju primene, rekao je Bogunović.

Aleksandar Bogunović

Napomenuo je i da je važno da lokalne samouprave prepoznaju važnost ovih proizvoda i da podržavaju njihovu proizvodnju i prodaju, posebno lokalno. Cilj je, kako je rekao, da se ovi proizvodi, koji se obično ne proizvode u velikim količinama, uključe u turističku ponudu kraja kao autentična ponuda regiona, jer je to ono što može da privuče turiste.

- Ovi proizvodi predstavljaju intelektualnu svojinu, odnosno kapital koji je neophodno staviti u funkciju podizanja konkurentnosti naših kompanija i proizvoda. Zaštita prava intelektualne svojine pomoću oznake geografskog porekla, žiga, dizajna, tehnologija, neophodna je u funkciji brendiranja poljoprivrednih proizvoda, što doprinosi prepoznatljivosti proizvoda, boljoj tržišnoj pozicioniranosti i ostvarivanju većeg profita, istakla je dr Danica Mićanović, koordinatorka za ovu oblast u PKS-u.

Dr Danica Mićanović

Nezaobilazna uloga medija

O važnosti medijske promocije proizvoda s oznakom kvaliteta govorila je dr Gordana Radović, direktorka "Dnevnik-Poljoprivrednik" AD,  koja je navela da je misija lista "Poljoprivrednik", kao najstarijeg specijalizovanog glasila iz oblasti poljoprivrede u našoj zemlji, da putem novina i internet stranice promoviše ovakve aktuelne teme.

Dr Gordana Radović

- U skladu s tim smo i inicirali ovaj skup, želeći da obrazovanje i informisanje sa stranica naših izdanja prenesemo u "živu reč" i da pružimo mogućnost poljoprivrednim subjektima da se direktno sastanu s predstavnicima nadležnih institucija i u direktnom kontaktu postave konkretna pitanja i dobiju potrebne odgovore, rekla je dr Gordana Radović.

Takođe, najavila je da će u budućnosti biti organizovano još skupova koji će se baviti ovom tematikom u cilju edukacije  javnosti o značaju domaćih brendova.

- Proizvodi sa zaštićenom oznakom kvaliteta često se proizvode u okviru zadruga, a Zadružni savez to podržava, trudi se da obrazuje zadrugare kako da zajedničkim snagama stvore i brend, istakao je Nikola Mihailović, predsednik ZSS-a, obraćajući se učesnicima skupa.

Nikola Mihailović

Put do stvaranja proizvoda s oznakom geografskog porekla objasnio je Zoran Dragojević iz Zavoda za intelektualnu svojinu i napomenuo da je u ovom zavodu do sada registrovano 78 oznaka geografskog porekla. To su proizvodi od mesa, sirevi, vina, piva,  voda, proizvodi ručne radinosti, med, proizvodi od voća i povrća... Postupak registrovanja oznake kvaliteta podrazumeva najpre ustanovljavanje oznake kvaliteta, a zatim sledi dobijanje statusa ovlašćenog korisnika, odnosno određivanje ko ima pravo da koristi tu oznaku.

Važna podrška na svim nivoima

- Proizvodi s oznakom kvaliteta stekli su reputaciju  i o tome najbolje govori to što ih najčešće nema na lageru, jer se brzo prodaju, istakao je Branislav Raketić iz Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva. Naveo je da resorno ministarstvo pruža podršku proizvođačima putem obezbeđivanja kontrolnih markica koje se stavljaju na proizvode, a svojevrsan su garant potrošačima  da se radi o proizvodu s kontrolisanim kvalitetom. Ministarstvo, takođe, subvencioniše troškove kontrole i sertifikaciju, a Rakitić je pozvao i lokalne samouprave da to čine u što većoj meri, jer je u njihovom interesu da deo buxetskih sredstava izdvoje za ovu namenu.

Branislav Raketić

U okviru skupa predstavljen je nadaleko čuveni brend leskovački ajvar o kojem je govorio Goran Jović iz Regionalne privredne komore "Leskovac". Istakao je da ovog proizvoda nema dovoljno koliko ga tržište traži.

Goran Jović

- Leskovački ajvar je proizvod iz kraja poznatog po proizvodnji paprike koja se prerađuje na tradiconalan način. Prešli smo dug put od okupljanja proizvođača, usvajanja originalnog recepta, do sertifikacije na naconalnom i međunarodnom nivou. U početku je nivo proizvodnje bio oko 20.000 teglica, a sada je milion, i važno je što ljudi od toga mogu da žive. Imamo kvalitet koji smo uspeli da promovišemo na tržištu, ali važno je i da povećavamo kvantitet kako bismo mogli da zadovoljimo zahteve kupaca, rekao je Jović.

Napomenuo je i da Leskovac, pored ovog brenda, ima zaštićen i proizvod leskovačko roštilj meso i leskovačku spržu, kao i da je u toku postupak zaštite leskovačke ljutenice.

Udruživanjem do bolje pozicije na tržištu

Savez tradicionalnih proizvođača "Original Srbija" okuplja 12 proizvoda koji nose oznaku geografskog porekla. Reč je o leskovačkom ajvaru, kačerskom medu, fruškogorskom lipovom medu, đerdapskom medu, zlatarskom siru, vrbičkom belom luku, ariljskoj malini, sremskom kulenu, begečkoj šargarepi, futoškom svežem i kiselom kupusu, sjeničkom jagnjetu  i sjeničkom siru. Ovu krovnu organizaciju predstavio je Stevica Marković, predsednik Saveza, rekavši da je nastala 2015. godine na inicijativu pokojnog Gorana Puače iz Udruženja "Futoški kupus".

Stevica Marković

- U organizaciji je najpre bilo pet proizvoda s geografskim poreklom, a cilj nam je bio da se udružimo, zajednički nastupamo na tržištu i prema državnim institucijama, da se borimo za naša prava. Tokom godina rada dokazali smo da potrošači traže i kupuju kvalitetne proizvode čija je proizvodnja od početka do kraja definisana domaćim zakonodavstvom. Takođe, sve više potvrđujemo da tradicionalna hrana, koja se proizvodi uglavnom u ruralnim sredinama i nosi odlike tog kraja, bilo da se radi o klimi ili načinu proizvodnje, može da obezbedi egzistenciju svojim proizvođačima. Vrednost ovih proizvoda je i u tome što čuvaju posebnosti lokalnih zajednica, čuvaju stare sorte, vrste i rase, a samim tim i biodiverzitet, rekao je Marković, koji je ujedno i proizvođač leskovačkog ajvara.

Đorđe Mrkić

O fruškogorskom lipovom  medu, proizvodu izuzetnih svojstava, koji nastaje u lipovim šumama Naconalnog parka "Fruška gora", govorio je Đorđe Mrkić, potpredsednik novosadskog Društva pčelara "Jovan Živanović" koje je i nosilac oznake geografskog kvaliteta. Ovaj med je jedan od proizvoda iz porodice "Original Srbija", a odlikuje ga viosk stepen monoflornosti, od prosečno 80 odsto polenovih zrna lipe u ukupnom sadržaju polena, što je jedinstveno u svetu. Mrkić je istakao da je proizvodnja ovog meda skupa, jer mora da se poštuje određena procedura, pčelari gube druge paše kako bi izvrcali med tamo gde je proizveden. Ono što ide u prilog pčelarima jeste podrška lokalne samouprave. Naime, Grad Novi Sad svojim proizvođačima ovlašćenim korisnicima za sve tri oznake geografskog porekla, koliko ih ima na teritoriji Grada, plaća troškove kontrole i sertifikacije.

Miodrag Đorđević

Pirotski kačkavalj je proizvod čiju tradiciju proizvodnje čuva Mlekarska škola s domom učenika "Dr Obren Pejić" u Pirotu, koja je od 2016. godine nosilac oznake imena porekla "Pirotski kačkavalj od kravljeg mleka". O načinu  njegove proizvodnje na skupu je govorio Miodrag Đorđević, nastavnik praktične nastave u ovoj školi, koji je naglasio da se radi o kvalitenom proizvodu  s dugom tradicijom, koji nastaje od mleka životinja napasanih na bogatim pašnjacima Stare planine. Kačkavalj se proizvodi po originalnom receptu, na tradicionalan način, a već 70 godina recepturi proizvodnje uče se kadrovi ove škole, što je garant da će proizvodnja sira nastaviti da živi.

Srpski kvalitet štiti one koji proizvode bolje

Oznakom "Srpski kvalitet" mogu da se označe poljoprivredni i prehrambeni proizvodi koji su proizvedeni od domaće sirovine i imaju do tri osobine koje su značajno bolje od minimuma definisanih Pravilnikom o kvalitetu mesa i proizvoda od mesa. Proizvođači proizvoda koji imaju ovu oznaku okupljeni su u Asocijaciju za razvoj kvaliteta mesa i proizvoda od mesa.

- Najvažniji razlozi za osnivanje Asocijacije bili su, pre svega, razvoj, zaštita i promovisanje višeg kvaliteta proizvoda od mesa na tržištu Republike Srbije, kao i promovisanje mesne prehrambene industrije strateški orijentisane na proizvodnju proizvoda kvaliteta višeg u odnosu na industrijske standarde i propisane minimalne zakonske uslove za pojedine vrste prehrambenih proizvoda. Oznakom "Srpski kvalitet" označeni su proizvodi koji su proizvedeni od sirovine srpskog porekla, rekla je Tamara Penjić, predsednica Asocijacije i izvršna direktorka Industrije mesa Carnex.

Tamara Penjić

Trenutno devet proizvoda domaćih industrija mesa koje su članice ove Asocijacije nosi oznaku "Srpski kvalitet". Reč je o Carnex proizvodima - domaća mesnata slanina, Selection pašteta s komadićima mesa, Selection pašteta s dimljenom slaninom i domaća sarma. Industrija mesa "Topola" zaštitila je ovom oznakom proizvode ljuti kulen i izletnička, "Zlatiborac" ovu oznaku kvaliteta ima na kraljevskoj salami i pilećoj delikates salami, a Yuhor na domaćinskoj pašteti, grubo usitnjenoj. U  toku je sertifikacija dodatna dva proizvoda od kojih je jedan proizvod Industrije mesa Carnex - rustik, a drugi  "Neoplantina" vojvođanska slanina.

Kao zaključak ove priče nameće se konstatacija da proizvodi sa zaštićenom oznakom kvaliteta mogu da budu šansa za razvoj lokalne zajednice, ali da potrošači treba da im daju prednost prilikom kupovine kako bi osnažili ovu proizvodnju. Učesnici skupa su naveli brojne primere iz inostranstva gde je izražen lokalpatriotizam i kupac je spreman da plati više ako zna da time pomaže lokalne proizvođače i privredni razvoj određenog kraja. Takođe, važno je i da se oštro sankcionišu svi oni koji na bilo koji način pokušaju da ugroze teško stečenu dobru reputaciju ovih proizvoda.

Aleksandra Milić

Foto: Goran Mulić

Učesnici skupa

Učesnici skupa

  Učesnici skupa

Učesnici skupa